Nood breekt wet
In de week waarin de gevolgen van coronapandemie goed begonnen door te dringen, stuurde de KNB een bericht rond waarin voorzichtig werd gesuggereerd om met gebruikmaking van artikel 43 lid 4 Wna testamenten op afstand te verlijden.
Let’s dive in:
Artikel 4: 94 BW bepaalt dat een uiterste wil alleen kan worden gemaakt bij een notariële akte of een aan een notaris in bewaring gegeven onderhandse akte.
Artikel 4: 109, lid 1 BW bepaalt dat een uiterste wil nietig is als aan de akte de vereiste ondertekening door de erflater ontbreekt.
Dan gaan we nu op zoek naar de Lex specialis op deze Lex generalis.
Artikel 37 lid 2 Wna: partijakten komen tot stand door ondertekening van de akte door partijen, de notaris en eventuele getuigen. […]
Artikel 43 lid 4 Wna: de akte wordt door iedere verschijnende persoon onmiddellijk na voorlezing ondertekend. Onmiddellijk daarna ondertekent de notaris de akte.
Onder ondertekening moet denk ik worden verstaan de natte handtekening op papier. Artikel 30c, lid 3 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering bepaalt dat de elektronische handtekening gelijke waarde heeft als de natte handtekening, maar daarvan worden authentieke akten helaas weer uitgezonderd.
Onder de verschijnende persoon moet denk ik worden verstaan de persoon die zich tegelijkertijd met de notaris in een ruimte bevindt.
De derde volzin van artikel 43 lid 4 Wna verklaart dat als een persoon verklaart niet te kunnen ondertekenen van deze verklaring alsmede de reden van verhindering melding zal worden gemaakt.
De gedachte achter deze bepaling is dat als een persoon verlamd is of beide handen mist of anderszins in de onmogelijkheid verkeert zijn handtekening op de akte te plaatsen, de notaris daarvan melding maakt en dat dit niet in de weg staat aan het zijn van partij bij een notariële akte.
Vroeger was het ultieme bewijs dat iemands wil met zijn verklaring overeenstemde de natte handtekening op papier.
Tegenwoordig zijn er vele wijzen om te staven dat iemand een bepaald rechtsgevolg heeft gewild.
Als je op deze wijze naar het voorschrift van artikel 43 lid 4 kijkt, zou je mee moeten kunnen gaan in de gedachte dat een testament op afstand in noodgevallen mogelijk moet zijn. De enige bepaling die je bij die zienswijze oprekt, is dat de persoon op zich wel een handtekening kan plaatsen, maar niet in dezelfde ruimte als de notaris zit.
Nood breekt wet: het testament dat op deze wijze wordt gepasseerd, is vele malen beter dan geen testament. Natuurlijk zullen gedupeerde legatarissen en andere personen die door het testament een legaat of erfstelling mislopen, trachten de geldigheid van het op deze wijze gepasseerde testament aan te vechten.
Ik acht de kans dat een rechter zal bepalen dat het testament ongeldig is bijzonder klein als duidelijk aantoonbaar is dat de erflater deze gang van zaken op deze wijze heeft gewild.
Als je dit op deze wijze wilt doen, zou een model handig zijn. Wij hebben een model bepaling opgesteld waarin we zoveel mogelijk zekerheden opnemen. Wij hebben daarbij de variant ingevoerd dat deze verklaring tevens kan gelden als holografisch testament dat bij de notaris in bewaring kan worden gegeven. Kies je voor deze variant, dan verdient het de aanbeveling eerst de akte van bewaarneming te passeren en vervolgens het testament. Als dan het testament ongeldig wordt verklaard kun je terugvallen op de holograaf. Alleen moet de akte van bewaarneming ook door de testateur worden getekend, maar de wet biedt daar een uitweg, waar je ook bereid voor moet zijn ruime uitleg aan te geven. Artikel 4: 95 lid 5 bepaalt namelijk dat als de erflater door een met name door hem genoemde na ondertekening van zijn holografisch testament opgekomen oorzaak verhinderd wordt de akte van bewaarneming te ondertekenen, die verklaring zijn ondertekening kan vervangen, mits zij in de akte wordt opgenomen.
Het devies: doe dit alleen als het geen uitstel duldt en als de testateur niet met jou de ruimte wil/kan delen.
Ben je benieuwd naar de inhoud van het model klik dan HIER. Wij houden ons aanbevolen voor opmerkingen of aanvullingen.
