Notaris Aansprakelijk voor Stromanconstructie

De rechtbank Gelderland houdt op 19 oktober 2016 een notaris aansprakelijk voor medewerking aan een stromanconstructie. De notaris heeft een akte gepasseerd waarbij aandelen voor EUR 1 worden overgedragen aan een drugsverslaafde stroman.

De notaris kon geen enkele aantekening overleggen van besprekingen waaruit zou moeten blijken dat hij gericht vragen had gesteld. De notaris beriep zich op het feit dat hij een uitgebreide concept-akte van levering aan partijen had gestuurd. Omdat de notaris niet kon bewijzen dat hij uitvoerig vragen heeft gesteld, werd aangenomen dat dat niet het geval is. Dat hij dat niet kon bewijzen, komt voor zijn risico.

De rechtbank oordeelt dat de notaris zijn algemene maatschappelijk zorgplicht heeft geschonden. Door mee te werken aan deze stromanconstructie heeft de notaris voorts gefaciliteerd dat de betrokken B.V. kon worden leeggehaald. Die medewerking wordt onrechtmatig jegens de B.V. en haar crediteuren geacht. De rechtbank oordeelt dat het ambt van notaris bescherming beoogt te bieden aan degene die bescherming behoeven: schuldeisers van bedrijven die het gevaar lopen te worden leeggehaald.  Derhalve wordt de notaris aansprakelijk gehouden voor de schade (rond de 3 ton).

Wat kunnen we hiervan leren?

1. Ken uw cliënt. Op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering terrorisme zou je onderzoek moeten doen naar de cliënten en als het niet ok is, dienstweigeren.
2. Zorg voor een BESPREKINGSVERSLAG. Het beste is beide partijen uit te nodigen voor een bespreking op kantoor. Als je die bespreking aan de hand van een checklist voert, kun je niets vergeten en heb je door aantekeningen te maken op die checklist direct een basis voor een verslag van de hoofdlijnen van de bespreking. En dan kun je ook bespreken hoe men tot de prijs is gekomen en of er bepaalde garanties moeten worden gegeven. Verder kun je – als je de bespreking goed voorbereidt – meteen aan INTAKEOPTIMALISATIE doen. Door je cliënten te belehren en te informeren, kun je oplossingen bieden en zodoende jouw omzet gerechtvaardigd verhogen. En kwijt je je vn je belehrungspflicht.
3. Bewaar ook de briefjes/emails waarmee je het concept aan de partijen stuurt. Vaak staan in die stukken waardevolle waarschuwingen/toelichtingen etc, als je die hebt gegeven natuurlijk.
4. Zorg voor specialisatie en durf nee te zeggen als je niet goed thuis bent in een bepaald rechtsgebied. In de uitspraak wordt melding gemaakt van de verkoop van aandelen aan een stichting AK. Dat is een merkwaardige transactie. Een AK heeft doorgaans geen vermogen en een AK mag doorgaans de aandelen – eenmaal verworven – niet zonder meer vervreemden en er is meestal sprake van een wettelijk pandrecht op de aandelen. De uitspraak geeft verder geen details over de transactie, dus wat dat betreft, blijft het gissen. En vervolgens verkoopt de Stichting AK aan de stroman. Als je niet gehinderd wordt door enige kennis van zaken, is alles ongebruikelijk en daardoor wordt het ongebruikelijke gebruikelijk en vergroot je de kans dat je fouten gaat maken. De notaris verklaart dat de overdracht in zijn ogen zinloos was: waarom zou je meewerken aan een transactie die jij zinloos oordeelt? Niet meewerken in zo’n geval. En als je het niet begrijpt, moet je überhaupt niet meewerken.
5. Neem geen (in ieder geval zeker geen complexe zaken) zaken aan voor een concurrerende prijs: als je je vastpint op de prijs, kun je je het in financiële zin wellicht niet veroorloven een gedegen onderzoek naar de ins en outs te doen. Het is niet gezegd dat dat in deze casus speelde, maar te lage offertes leiden doorgaans niet tot vakwerk, omdat elke extra vraag meestal tot een (nog groter) verlies leidt.
6. Meld ongebruikelijke transacties bij het FIU.

De rechtbank baseert zich artikel 17 Wet op het notarisambt.

De notaris krijgt de volle laag. De curator stelt zelfs dat het bedrijf van de B.V. levensvatbaar was. Dan lijkt het erop dat de verkopers een truc hebben uitgehaald om de boedel te kunnen leegtrekken. De schade is veroorzaakt door verkopers en door de koper en bij de eerste hoort de pijn te liggen. Ik denk dat er inderdaad sprake is van onrechtmatig handelen van de notaris jegens de belanghebbenden, maar dan had de schadevergoeding moeten stranden op de relativiteitsnorm van art 6:163 BW. De geschonden norm strekt m.i. niet tot bescherming tegen schade zoals die door de schuldeisers van de failliete B.V. is geleden. Dat neemt absoluut niet weg (i) dat je maar mag aanrommelen en (ii) dat de rechtspraak afrekent met broddelwerk.

Foto (c) Clyde Robinson